10.Ερωτικά Παθήματα του Παρθένιου: Το επιστολικό προοίμιο (προς τον Ρωμαίο Κορνήλιο Γάλλο)



[Eπιστολικό προοίμιο]

Ο ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ ΣΤΟΝ ΚΟΡΝΗΛΙΟ ΓΑΛΛΟ: ΧΑΙΡΕ!

Θεωρώντας, Κορνήλιε Γάλλε, ότι προπάντων σ΄ εσένα ταιριάζει η συλλογή ερωτικών παθημάτων, έκανα μια επιλογή, όσο το δυνατόν πιο συμπυκνωμένη, και σου την έστειλα.[1] Έτσι, όσες από τις ιστορίες υπάρχουν σε ορισμένους ποιητές, αλλά δεν αναπτύσσονται από αυτούς επαρκώς, θα τις κατανοήσεις -τις περισσότερες- χάρη σε τούτη εδώ τη συλλογή.[2] Επίσης εσύ ο ίδιος θα έχεις τη δυνατότητα να μετατρέψεις σε επικά και ελεγειακά ποιήματα τις πλέον κατάλληλες από τις ιστορίες.[3] Κι ούτε να σκεφτείς αρνητικά γι’ αυτές, επειδή τους λείπει η εκλέπτυνση, την οποία εσύ επιδιώκεις.[4] Γιατί τις ιστορίες τις συγκέντρωσα σαν ένα είδος σύντομου βοηθήματος της μνήμης και θα έχουν τώρα, καθώς φαίνεται, παρόμοια χρησιμότητα και για εσένα.




[1] Η χρήση στο πρωτότυπο του μέσου αορίστου ἀναλεξάμενος υπονοεί πιθανώς ότι ο Παρθένιος έκανε τη συλλογή των ερωτικών ιστοριών αρχικά για ιδιωτική του χρήση, με σκοπό δηλαδή να τη χρησιμοποιήσει για τη σύνθεση ποιημάτων, και ότι τώρα τη στέλνει στο Γάλλο (ή πρόκειται να τη δώσει προς γενική δημοσίευση), για να τη χρησιμοποιήσει και εκείνος (ή ενδεχομένως και άλλοι) για να φτιάξει τα δικά του ποιήματα.
[2] Ο Παρθένιος έχει πιθανώς στο μυαλό του μύθους ή ιστορίες, οι οποίες, αν και μνημονεύονται περαστικά, ίσως ως μυθικά exempla, από προγενέστερους ποιητές, δεν αναπτύσσονται με επάρκεια από αυτούς, με αποτέλεσμα να μένουν κάπως σκοτεινές για τον αναγνώστη που δεν τις γνωρίζει. Φιλοδοξία της συλλογής είναι να αναπτύξει αυτούς τους μύθους αυτοτελώς προς διαφώτιση του αναγνώστη ή του υποψήφιου ποιητή που θα ήθελε να τους εκμεταλλευτεί σε μια δική του σύνθεση.
[3] Ο Παρθένιος επισημαίνει ότι δυνητικά δεν έχουν όλες οι ιστορίες της συλλογής την ίδια αξία ως ενδεχόμενο ποιητικό υλικό. Άλλες ίσως θα μπορούσαν να αποτελέσουν ανεξάρτητα αφηγηματικά ποιήματα, άλλες μέρος μιας ευρύτερης αφήγησης, άλλες παρέκβαση σε μια πλατιά σύνθεση, άλλες έναν περαστικό υπαινιγμό σε κάποιο ποίημα με άλλο θέμα. Η αναφορά στον εξάμετρο και ελεγειακό στίχο υπαινίσσεται την ύπαρξη ενός είδους «μόδας» στη Ρώμη για ποίηση με ερωτικό και μυθικό περιεχόμενο, γραμμένη σ’ αυτά τα μέτρα. Οι Έλληνες είναι βέβαιο ότι θεωρούσαν αυτά τα μέτρα κατάλληλα για μια ποίηση με παρόμοια θεματική, όπως φαίνεται και από τα ποιητικά αποσπάσματα που παραθέτει ο ίδιος ο Παρθένιος σε ορισμένα σημεία της συλλογής. Ξέρουμε ότι ο Γάλλος έγραψε σε ελεγειακό στίχο, ενώ γνωρίζουμε ότι ο Κάλβος, ο Κίννας, ο Κάτουλλος και ο Βεργίλιος αξιοποίησαν τον εξάμετρο στίχο.     
[4] Η χρήση της λέξης περιττόν στο αρχαίο κείμενο υπονοεί ότι ο Γάλλος καλλιεργεί ή πρόκειται να καλλιεργήσει μια ποίηση με αλεξανδρινού τύπου αισθητική, δηλαδή ποίηση με εκλεπτυσμένους υπαινιγμούς, προσεκτικά επιλεγμένες λεπτομέρειες (ἀκρίβεια), ποίηση πολλές φορές στυλιζαρισμένη, που είναι αποτέλεσμα πολυμάθειας και τριβής με την προγενέστερη ποιητική και μυθική παράδοση και ενθέτει ενδεχομένως και έναν ορισμένο αρχαϊσμό ή σπάνιες ποιητικές λέξεις στο λεξιλόγιό της.