Ερμείας ο Κουριεύς, Ίαμβοι (κριτική κατά των Στωικών)

Ο Ερμείας ο ιαμβογράφος έζησε κατά πάσα πιθανότητα τον 3ο αιώνα π.Χ. Καταγόταν από το Κούριο της Κύπρου. Δε γνωρίζουμε τίποτε για τη ζωή του, παρά μόνο ότι υπήρξε συγγραφέας ενός έργου με τον τίτλο Ίαμβοι, στο μοναδικό σωζόμενο χωρίο του οποίου καταφέρεται εναντίον των Στωικών φιλοσόφων τους οποίους θεωρεί υποκριτές και τους κατηγορεί για αναντιστοιχία λόγων και πράξεων.

(Αθήν. 13. 563 D:)

            Αφού λοιπόν ο Μυρτίλος απάγγειλε από μνήμης αυτούς τους στίχους του Αλέξιδος, κοιτάζοντας κατόπιν εκείνους που αποδέχονταν τα δόγματα της Στοάς, παρέθεσε τα λόγια του Ερμεία του Κουριέως από τους Ιάμβους του:

Ακούστε Στώακες,[1] της μωρολογίας έμποροι,

            υποκριτές των λόγων,[2] που μόνοι όλα

            όσα στα πιάτα βρίσκονται, πριν πάρει κάτι κι ο σοφός,

            οι ίδιοι τα ρουφάτε κι έπειτα πιάνεστε

            να κάνετε τ' αντίθετα απ' όσα τραγωδείτε.

---

[1] Σκωπτικός μεταπλασμός του ονόματος των Στωικών (<στοά). Η ονομαστική θα ήταν τότε Στῶαξ που θυμίζει έντονα το σκύλαξ ( = σκυλάκι, μικρό κάθε ζώου), με την παραγωγική κατάληξη –αξ που χρησιμοποιείται συχνά για τα νεογνά των ζώων. Άλλωστε κι ένας γραμματικός μπορεί να αποκληθεί ειρωνικά σκύλαξ Ζηνόδοτου, δηλ. σκυλάκι της φωλιάς του μεγάλου φιλολόγου Ζηνόδοτου (Παλ. Ανθ. 11. 321).

[2] Στη λέξη υποκριτές πρέπει να εννοήσουμε την έννοια του θεατρικού στόμφου που συνοδεύει τη συμπεριφορά των Στωικών. Οι Στωικοί είναι σαν τους ηθοποιούς (ὑποκριταί) σε παράσταση τραγωδίας (βλ. και τον τελευταίο στίχο): και υποκρίνονται κάτι που δεν είναι και το κάνουν με τρόπο πομπώδη, όπως όφειλαν να κάνουν οι ηθοποιοί του θεάτρου προκειμένου να γίνονται αντιληπτές οι διαφοροποιήσεις των συναισθημάτων της σκηνής κάτω από την αμετάβλητη προσωπίδα που φορούσαν οι υποκριτές.