"Σαν της Σελήνης τη θωριά": ο Μενέλαος και η Τύχη (Σοφοκλής απ. 871)



Στο παρακάτω απόσπασμα (απ. 871 Radtαπό χαμένη τραγωδία του Σοφοκλή ο Μενέλαος περιγράφει με μοναδικό τρόπο τη μοίρα του. Αφενός χρησιμοποιεί την εικόνα του τροχού της Τύχης που στριφογυρνά, αφετέρου ξεδιπλώνει μια εκτενή παρομοίωση, μέσω της οποίας εξομοιώνει τη μοίρα του με τις φάσεις της Σελήνης. Η εικόνα του τροχού της Τύχης χρησιμοποιείται επίσης από τον Ηρόδοτο (1.207), αλλά ο Σοφοκλής δίνει το αρχαιότερο γνωστό παράδειγμά της, χωρίς να ξέρουμε αν είναι πράγματι ο ευρετής της. Ο τραγωδός συνηθέστερα χρησιμοποιεί την εικόνα της ζυγαριάς της Τύχης που ταλαντεύεται, αλλά μπορούμε να σημειώσουμε το σοφόκλειο απόσπασμα 700 με τις φράσεις τροχοῦ δίκην, κυκλεῖ τύχη, όπου υπονοείται η ίδια εικόνα. 

            Μα η δική μου μοίρα πάντοτε στριφογυρνά
            στον γρήγορο τροχό της Τύχης και πάντα τη μορφή αλλάζει
            σαν της Σελήνης τη θωριά: ποτέ αυτή
            δε στέκει για δυο νύχτες ίδια.        
            Έρχεται πρώτα από το σκοτάδι νέα
            με πρόσωπο που μεγαλώνει κι ομορφαίνει.
            Κι όταν φανεί η πιο έξοχη μορφή της,
            πάλι αρχινά να φθίνει και στο μηδέν γυρνά.


Σχόλια